بنیاد «سوروس ـ قرقیزستان»، بنیاد بین‌المللی غیردولتی است که بر اساس آنچه در سایت رسمی خود اعلام نموده، هدف آن، تلاش برای ایجاد شرایط شکل‌گیری جامعه باز در قرقیزستان است و در همین راستا، طی ۲۶ سال حضور و فعالیت در این منطقه آسیای مرکزی، از توسعه نهادها و مؤسسات اجتماعی، ایده‌ها و ابتکارات در همه زمینه‌های زندگی حمایت نموده‌است.
جامعه باز از دیدگاه سوروس‌ـ قرقیزستان عبارت از آزادی و تنوع نظرات و دیدگاه‌ها در تمام زمینه‌های زندگی، حقوق دولتی توسعه‌یافته و امکان مشارکت برابر تمام اعضای جامعه در پیشرفت کشور است.
بنیانگذار و مؤسس اصلی این بنیاد، مؤسسه «جامعه باز»[۱] متعلق به «جورج سوروس»، سرمایه‌دار معروف است؛ سرمایه‌داری که سایت قرقیزستان از او به عنوان خیّر و نیکوکار معروف جهانی یاد می‌کند. بنیاد سوروس بخشی از شعبه‌های بین‌المللی جامعه باز است که شامل بنیادهای ملّی سوروس در ۳۱ کشور جهان و ۲ بنیاد منطقه‌ای است (که فعالیت‌های آنها ۲۷ کشور را زیر پوشش قرار می‌دهد).
بنیاد سوروس در سال ۱۹۹۳ میلادی در جمهوری قرقیزستان آغاز به فعالیت کرد و در اواخر سال ۱۹۹۵، در وزارت دادگستری جمهوری قرقیزستان به طور رسمی به ثبت رسید. از آن زمان، بنیاد سوروس ـ قرقیزستان همواره از ابتکارات مدنی در حوزه‌های مختلف از جمله اصلاحات حقوقی، آموزشی و اقتصادی، رسانه‌ها، سازمان‌های غیردولتی، نخبگان و محافل آکادمیک و نیز از ابتکارات در زمینه‌های سیاست عمومی، بهداشت و فرهنگ حمایت نموده‌است. سوروس قرقیزستان برای تأمین مالی طرح‌ها و ابتکارات مذکور در این کشور کوچک آسیای مرکزی، تاکنون ۷۹ میلیون دلار کمک و هزینه کرده‌است.
فعالیت‌های بنیاد از طریق پیشنهادها و تصمیم‌های راهبردی هیئت مدیره بنیاد سوروس قرقیزستان و مؤسسه جامعه باز هماهنگ می‌گردد و همکاری‌های نزدیکی با مؤسسات دولتی، سازمان‌های بین‌المللی و غیردولتی جمهوری قرقیزستان دارد.
۲. شعار بنیاد سوروس
بر تارک صفحه اول سایت بنیاد سوروس‌ـ قرقیزستان این شعار نقش بسته‌است:
«شهروندان فعال، مایه پیشرفت کشور هستند»[۲].
۳. مأموریت بنیاد سوروس
بنیاد سوروس در قرقیزستان، مأموریت اصلی خود را در این کشور چنین اعلام نموده‌است:
«ما به ساخت جامعه‌ای مبتنی بر عدالت و برابری، مشارکت فعال مدنی و دولتی پاسخگو در قبال جامعه کمک و مساعدت می‌کنیم».
۴. ارزش‌های بنیاد سوروس‌ـ قرقیزستان
۴ـ۱. حقوق و امکانات برابر
ـ ما به ترویج و ارتقای حاکمیت قانون و دفاع از آزادی و حقوق بشر کمک می‌کنیم.
ـ ما به تأمین دسترسی برابر همه شهروندان به اطلاعات، آموزش، پزشکی، عدالت قضایی و مشارکت آنان در اتحاذ تصمیمات کمک می‌کنیم.
ـ ما به شفافیت و پاسخگویی دولت در برابر جامعه مساعدت می‌کنیم.
۴ـ۲. توسعه و کارآیی
ـ ما فعالانه و به‌سرعت به چالش‌ها پاسخ می‌دهیم.
ـ ما به دستیابی به نتایج با حداکثر کارآیی کمک می‌کنیم.
ـ ما پیوسته در حال توسعه هستیم و شرایط را برای توسعه هم فراهم می‌کنیم.
ـ ما در پی نوآوری هستیم (ما از نوآوری‌ها استقبال می‌کنیم).
۴ـ۳. اعتماد و احترام
ـ ما از طریق اعتماد و احترام به شخصیت و افکار دیگران همکاری و تعامل می‌کنیم.
۵. برنامه‌های موضوعی بنیاد سوروس
بنیاد سوروس در قرقیزستان تا امروز ۷ موضوع تخصصی زیر را احصا و مشخص، و فعالیت‌های خود را بر آنها متمرکز نموده‌است:
۵ـ۱. برنامه «بهداشت عمومی»
هدف این برنامه، حمایت از ایده‌هایی است که به منظور تضمین حقوق برابر گروه‌های آسیب‌پذیر و حاشیه‌نشین در دستیابی به خدمات بهداشت عمومی ارائه می‌شوند.
۵ـ۲. «برنامه آموزشی»
این برنامه آموزشی به دنبال بهبود دسترسی کودکان (از میان اقشار و گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه) بر اساس نیازهای تخصصی آموزشی آنان است. همچنین، این برنامه به ارتقای هنجارها و ابزارهای مدیریت محیط چندفرهنگی و چندقومی آموزشی با هدف تقویت و تحکیم نقش مدرسه به عنوان مرکز و کانون جامعه کمک می‌کند.
۵ـ۳. برنامه حقوقی
هدف این برنامه، اصلاح نظام عدالت کیفری مطابق با استانداردهای بین‌المللی در زمینه حقوق بشر، بهبود سیستم ارائه حمایت‌های حقوقی تضمین‌شده از سوی دولت و مستندسازی مؤثر، بررسی و تحقیق در باب حقایق و عوامل شکنجه و بدرفتاری می باشد.
۵ـ۴. برنامه «مشارکت مدنی»
هدف این برنامه، تقویت مشارکت مدنی برای توسعه پایدار شهری و جذب شهروندان در برقراری گفتگوهای سازنده بین دولت و جامعه است.
۵ـ۵. برنامه «توسعه مطبوعات و رسانه‌های گروهی»
هدف این برنامه، کار روی توسعه روزنامه‌نگاری داده‌ها و اطلاعات، اصلاح و تکمیل قانون‌گذاری، بهبود دسترسی به داده‌ها، راه‌اندازی و تأسیس مؤسسات تجزیه و تحلیل داده‌ها و نیز حمایت از رسانه‌های مستقل از طریق توسعۀ شکل‌های جدید روزنامه‌نگاری است. دفاع از آزادی بیان و ارائه دسترسی به اطلاعات کیفی و درست، کار سیستماتیک با شرکا به منظور دفاع از آزادی بیان و تشکیل (و حمایت از) فضای آزاد مطبوعاتی در قرقیزستان از طریق ارائه مشورت‌های حقوقی به خبرنگاران، حل اختلافات خارج از دادگاه، حمایت از منافع رسانه‌ها در دادگاه‌ها، رصد و نظارت بر قوانین مربوط به رسانه‌ها و ابتکار در زمینه اصلاح قوانین مرتبط با مطبوعات و رسانه‌های گروهی از جمله اهداف دیگر این برنامه به شمار می‌روند.
۵ـ۶. برنامه اطلاعاتی
این برنامه از طرح‌هایی که در راستای دو هدف ذیل باشند، حمایت می‌کند:
ـ دسترسی آزاد به اطلاعات، دانش و داده‌های دولتی.
ـ تبلیغ و ترویج یادگیری علوم کامپیوتری و برنامه‌نویسی در میان کودکان و نوجوانان.
۵ـ۷. برنامه اعطای کمک‌هزینه‌های تحصیلی (گرانت)
هدف این برنامه، حمایت و توسعه پتانسیل محققان و پژوهشگران، جلب مشارکت آن دسته از مراکز تحلیلی در قرقیزستان که به روند توسعه سیاست عمومی در این کشور کمک می‌کنند، حمایت از همکاری فعالانه بین آنها، حمایت از سازمان‌ها و مؤسسات جامعه مدنی و تصمیم‌گیران افزایش و بهبود کیفیت تحقیقات و پژوهش‌های انجام‌شده و نیز گفتگو و بحث در زمینه نتایج عملی استفاده از تحقیقات است.
۶. عنوان و موضع کارهای پژوهشی
عنوان‌ها و موضوعات برخی از کارهای تحقیقی پژوهشی انجام‌شده در سال ۲۰۱۸ میلادی در قرقیزستان با حمایت بنیاد سوروس عبارتند از:
ـ تربیت کودک مبتلا به اختلال رشد در قرقیزستان: تجربه مادرانی که فرزندانشان به بیماری سندرم داون مبتلا هستند؛
ـ چگونگی بهبود سیستم حمل و نقل در بیشکک: بررسی عوامل مؤثر بر زیرساخت‌های حمل و نقل در مناطق شهری و حومه؛
ـ زمینه‌ها و مبانی جذب شهروندان در سیاست تغییر شهر بیشکک؛
ـ سیاست مشارکت: توسعه فرصت‌های کسب تحصیلات عالی در میان اقلیت‌های قومی قرقیزستان (نمونه موردی: اقلیت ازبک)؛
ـ اجرای حقوق کار از طریق فعال کردن «خواب» هنجارهای قانون.
ـ مشارکت در ورزش برای افراد با معلولیت فکری: مشکلات و چشم‌اندازها؛
ـ دسترسی به مراقبت‌های آنکلوژیکی برای کودکان در قرقیزستان: وضعیت فعلی و راه حل مشکلات؛
ـ تأثیر طرح‌های توسعه منطقه‌ای: مزایا و محاسن فرصت‌های ارائه‌شده از سوی صندوق توسعه منطقه‌ای و انگیزه‌ها.
۷. انتخاب طرح‌ها برای تأمین مالی
بنیاد سوروس قرقیزستان از طرح‌هایی که شرایط زیر را داشته باشند، حمایت می‌کند:
ـ طرح این پتانسیل را داشته باشد که در تاریخ و دوره زمانی مشخص‌شده، نتایج عملی و مهمی را به دست آورد.
ـ طرح جدید و نوآورانه باشد به گونه‌ای که آن را از فعالیت سایر سازمان‌ها متمایز نماید.
ـ اجرای طرح به توسعه سازمان‌ها و گروه‌های محلی مساعدت نماید و امکان ادامه فعالیت پس از قطع کمک‌های مالی را داشته باشد.
ـ نتایج به‌دست‌آمده در حین اجرای طرح، باید قابلیت اجرا، عملیاتی شدن و بهره‌برداری در سایر مناطق کشور را داشته باشد.
ـ طرح قابلیت ارزیابی و توسعۀ نتایج پیش‌بینی‌شده را در خود داشته باشد.
ـ طرح ضمانت مطمئن و کافی را برای حصول موفقیت و اجرای بادوام با شرکا (دولت، سازمان‌ها و مؤسسات غیردولتی) ارائه نماید.
ـ اجرای طرح نسبت به طرح‌های مشابه در اولویت باشد.
ـ برای اجرای طرح بهترین و مناسب‌ترین مکان انتخاب شده باشد.
ـ استراتژی اتخاذشده باید مؤثرترین راه برای دستیابی به نتایج مورد انتظار باشد.
ـ سیستم مدیریت فرایند اجرایی پروژه، کیفی و منطقی باشد.
۸. برنامه‌ها
راهبرد جدید «سوروس - قرقیزستان» برای سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ میلادی به شرح زیر است:
ـ بنیاد سوروس‌ـ قرقیزستان از ماه ژانویه سال ۲۰۱۷ میلادی، اجرای راهبرد (استراتژی) جدید خود را برای سال‌های ۲۰۱۷ـ۲۰۲۰ شروع کرده‌است. این راهبرد چهارساله، فعالیت‌های سنّتی بنیاد، از جمله حقوق بشر، بهداشت عمومی، آموزش، دسترسی به اطلاعات، شفافیت در زمینه‌های معدن و انرژی و نیز جذب جوانان به تحولات اجتماعی را در بر می‌گیرد.
ـ این بنیاد در آینده نیز به فعالیت‌های خود در زمینه کمک به توسعه شکل‌گیری جامعه باز در قرقیزستان ادامه خواهد داد. بنیاد در سال ۲۰۱۳ میلادی، در ۹ برنامه اصلی، از جمله حمایت از اصلاحات حقوقی و آموزشی، شفافیت بودجه، بهداشت اجتماعی، توسعه زمینه مطبوعات، مدیریت اجتماعی، رسانه و جوانان فعالیت داشته‌است. همچنین، برنامه همکاری بین‌المللی «شرق شرق بدون مرز» با کمک بنیاد اجرایی شده‌است.
بودجه کلّ بنیاد سوروس‌ـ قرقیزستان برای سال ۲۰۱۸ میلادی، ۳۹۸۵۵۷۷ دلار بوده‌است که از این میزان، ۲۲۷۹۰۰۵ دلار (%۵۷.۱۸) از محل کمک‌های مالی، ۱۱۱۴۱۱۰ دلار (%۲۷.۹۵) طرح‌های عملیاتی و ۵۹۲۴۶۲ دلار (%۱۴.۸۷) هزینه‌های اداری می‌باشند. %۹۷/۷۵ بودجه از سازمان جامعه باز و %۲.۲۵ آن از مؤسسه UNDP تأمین مالی شده‌است. بر اساس اطلاعات مندرج در سایت سوروس، از کلّ بودجه این بنیاد در قرقیزستان، ۱۲۶۷۴۰۵ دلار برای برنامه بهداشت اجتماعی، ۵۲۳۳۷۹ دلار برای توسعه رسانه، ۴۶۳۹۱۴ دلار برای برنامه حقوقی، ۳۷۰۹۰۱ دلار برای برنامه آموزشی، ۳۰۳۷۹۳ دلار برای برنامه مشارکت مردم، ۲۷۶۹۵۳ دلار برای برنامه مطبوعاتی و ۱۶۶۷۷۰ دلار برای کمک به تحلیل‌ها اختصاص یافته، هزینه شده‌است. همچنین، بنیاد مذکور در سال ۲۰۱۸ میلادی در حدود ۲۲.۸ میلیون صوم به عنوان مالیات و... به حساب دولت قرقیزستان واریز کرده‌است.
نظر شما